به گزارش تینو، مهر محور باستانی ساسانی در تیرماه 1396 در اجلاس میراث جهانی که در بحرین برگزار شد در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این محور شامل شهر تاریخی بیشاپور، تنگه طبیعی تاریخی چوگان، غار مجسمه شاپور اول ساسانی، مجموعه تاریخی قلعه دختر، آتشکده، شهر گور در شهرستان فیروزآباد و کاخ ساسانی است. در شهرستان سروستان قدمت این آثار به اواخر دوره ساسانیان می رسد. ساسانیان یکی از حکومت‌های قدرتمند پارسی بین سال‌های ۲۲۴ تا ۶۵۸ میلادی بودند.
شهر جهانی بابیشاپور یکی از شهرهای مهم و پر رونق در زمان حکومت ساسانیان بوده و یکی از شگفتی های معماری تاریخ ایران است. این شهر در 25 کیلومتری کازرون و 120 کیلومتری شیراز قرار دارد. بیشاپور از دو بخش تشکیل شده است. قسمتی که به قلعه سلطنتی اختصاص دارد و شامل بناهای مهمی چون معبد آناهیتا، بالکن موزاییک، کاخ والرین و تالار تشریفات شاپور و بخش کلی شامل مناطقی مانند گرمابیه، کاروانسرا، بازار و منازل مسکونی است. . این شهر با معماری جذاب و آثار تاریخی منحصر به فرد خود، عظمت و شکوه دوران ساسانیان را به بهترین شکل نشان می دهد.
طی روزهای گذشته مسیرهای بتنی در برخی از ساختمان های شهر بیشاپور با هدف بهسازی مسیرهای تردد گردشگران احداث شد. اگرچه این فرآیند بر روی لایه ای از پلاستیک نازک انجام شد، اما برخی از فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند که این روند به نمای ساختمان آسیب وارد کرده و آثار این شهر با قدمت بیش از 1700 سال را نیز با خطر مواجه کرده است.
کارهای بتنی در محوطه کاخ بیشاپور به محوطه سازی بنا آسیب وارد کرده است
محسن عباسپور از فعالان میراث فرهنگی گفت: متاسفانه اخیرا شاهد عملیات بتن ریزی در شهر باستانی بیشاپور بودیم. این بتن در حال حاضر به صورت راهروهای بتنی به عرض حدود یک متر و ارتفاع متغیر از 2 تا 5 سانتی متر در سالن رقص، بالکن موزاییک و راهروهای منتهی به این دو ساختمان 1700 ساله در حال انجام است. در مجموع یک راهرو سیمانی به طول حدود 250 متر اجرا شد که با احتساب عرض متغیر آن اکنون تقریباً 300 متر مربع از آثار اصلی ساسانی شهر باستانی بیشاپور با سیمان پوشانده شده است.
وی ادامه داد: اگرچه گفته می شود این کار با هدف بهبود مسیرهای گردشگری انجام شد اما اولین آسیب را به گردشگری وارد کرد. زیرا استفاده از بتن در این کار به نمای ساختمان آسیب وارد کرده است. به ویژه، با تکیه بر منابع متعدد تاریخی، اطلاعات مندرج در سفرنامه ها و نیز یافته های کاوش های سال های گذشته، می دانیم که اکثریت قریب به اتفاق ساختمان های بیشاپور، از بدنه تا کف و سقف، با پوشش ضخیم پوشیده شده است. لایه های گچ . در برخی موارد از نماهای سنگی استفاده می شد. اکنون که راهرویی با سیمان و بتن برای بازدید از این شهر ایجاد کرده اند، کاملاً خلاف بافت ساختمان و منظر آن است.
وی همچنین نسبت به خسارات احتمالی ناشی از اجرای این مسیر بتنی هشدار داد و افزود: بخشی از این بتن ریزی در راهروهای شهر بیشاپور انجام شد. این بتن در راهروها اجرا می شود به طوری که در دو طرف هر راهرو دو دهانه به عرض 15-20 سانتی متر ایجاد می شود. با توجه به اینکه این دالان ها سرپوشیده نیستند، پس از بارندگی در فصول سرد سال شاهد خواهیم بود که آب باران از سطح بتنی ساخته شده به سمت پای دیوارها حرکت می کند و نهرهای آب آغاز می شود که بدون شک باعث خوردگی و تخریب خواهد شد. در آنها
عباسپور همچنین خاطرنشان کرد: با وجود اینکه بتن بر روی لایه ای از پلاستیک ریخته شده است، وزن زیادی دارد و آثار ساسانی در این شهر با مصالحی پوشانده شده است که در صورت نیاز به کاوش بیشتر، در نمونه های استاندارد تلاش می شود مسیرهای گردشگران را با مصالح موقتی مانند سنگ ریزه یا چوبی که در تخت جمشید استفاده می شد، بپوشانید، به طوری که مسیر در تخت جمشید با چوب و در بیشاپور با بتن پوشانده می شود که این سوال را ایجاد می کند که آیا مسئولان ذیربط مشمول آن هستند. استانداردها در کار است؟
فرسایش شهر بیشاپور این اثر تاریخی را تهدید می کند
این فعال میراث فرهنگی با اشاره به روند فرسایش در شهر بیشاپور خواستار بازنگری در اولویت های مربوط به این شهر شد و گفت: بهتر است در اولویت های مربوط به شهر باستانی بیشاپور تجدید نظر جدی شود. وضعیت بناهای این شهر نشان می دهد که مسائل مربوط به مرمت و مقاوم سازی از اولویت بسیار بالاتری نسبت به سایر مسائل این مجموعه برخوردار است. شهرستان بیشاپور سال هاست که از مشکلات عدیده ای رنج می برد. بسیاری از آثار این شهر نیاز به مرمت و بهسازی فوری دارند. حتی در مسیری که بتن ریخته شده است، می توان دید که اخیراً قطعات جدیدی از گچ ساختمانی از دیوار جدا شده است.
عباسپور گفت: در عین حال اگر مسئولان ذیربط بیش از حد بر بهبود زیرساخت‌های گردشگری تمرکز می‌کنند و اولویت حضور گردشگران را بالاتر از حفظ تجارت می‌دانند، ابتدا باید تابلوهای راهنما نصب کنند و موارد مشابه دیگری ایجاد کنند. در مرحله آخر اگر بخواهند جاده را اصلاح کنند بهتر است از مصالحی استفاده کنند که با محیط زیست سازگار باشد و روی ظاهر آن تاثیری نداشته باشد. به عنوان مثال استفاده از گچ که در شهر بیشاپور بسیار مورد استفاده قرار می گیرد را می توان یکی از گزینه ها دانست. همچنین برای کف سازی در محدوده شاپور و کازرون از گچ استفاده شده است و لذا لازم است بتن های نفوذپذیر در اسرع وقت جمع آوری و فعالیت ها در این زمینه مورد بازنگری جدی قرار گیرد.
هدف از احداث مسیر بتنی در کاخ بیشاپور جلوگیری از تردد پراکنده گردشگران است
محمد ثابت اوقلیدی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس نیز به هدف ایجاد مسیر بتنی در شهر تاریخی بیشاپور اشاره کرد و گفت: در شهر باستانی بیشاپور به منظور ایجاد مسیری واحد برای گردشگری و جلوگیری از تردد پراکنده گردشگران در این محوطه تاریخی و پیاده روی بر روی ساختمان ها و مشاغل، با در نظر گرفتن استانداردهای مرمت و حفاظت، مسیرها و مسیرها به گونه ای طراحی شده است که مردم در همان مسیر مشخص و تعریف شده تردد کنند تا فشار بر بقیه این میدان تاریخی کاهش یافته است.
ثابت اوقلیدی ادامه داد: این جاده ها به منظور هدایت گردشگران و بازدیدکنندگان در مناطق مختلف تاریخی استانداری از جمله تخت جمشید طراحی و اجرا شده و نتایج مثبتی نیز به دنبال داشته است.
بتن به آثار تاریخی آسیب نمی رساند
مدیرکل میراث فرهنگی فارس با تایید اینکه بتن به آثار تاریخی آسیبی نمی زند، گفت: این مسیرهای بتنی به بناها آسیبی نمی زند زیرا با پارتیشن هایی مانند لایه های پلاستیکی و چند لایه از خاک و بستر شهر تاریخی بیشاپور جدا شده است. فوم است و تماس مستقیم با زمین ندارند.
وی به تایید سازمان بین المللی یونسکو و ابلاغ اجرای طرح ها توسط سازمان جهانی یونسکو اشاره کرد و گفت: این طرح ها با هدف حفاظت و جلوگیری از تخریب آثار تاریخی اجرا می شود، بنابراین مانعی ندارد و سازمان حفاظت آنها را همراهی می کند.
ثابت اوقلیدی ادامه داد: اجرای کریدورها و مسیر هیچ فشاری به آثار و بناهای تاریخی وارد نمی کند و همه اقدامات برای این امر بر اساس نظرات کارشناسان و تایید شورا و کمیته فنی انجام می شود.
وی در پایان تاکید کرد: هدف از اجرای این طرح ایجاد مسیری ملموس برای گردشگران و بازدیدکنندگان است و این امر از تردد پراکنده و تخریب بیشتر بناهای تاریخی جلوگیری می کند.
لازم به ذکر است که شهر بیشاپور یکی از مراکز مهم ساسانیان به شمار می رود. این شهر حدود 1700 سال پیش به دستور شاپور ساسانی، دومین پادشاه ساسانی ساخته شد. این شهر تاریخی در 20 کیلومتری غرب کازرون به همراه آثار برجسته تنگ چوگان و غار شاپور در کازرون، قلعه دختر و کاخ اردشیر در فیروزآباد و کاخ ساسانی در ساروستان در قالب «چشم انداز باستانی ایران ساسانی» واقع شده است. پرونده به عنوان بیست و سومین اثر ایران در فهرست آثار جهانی توسط یونسکو به ثبت رسیده است.
