نجات بزرگترین ستاره دریایی دنیا از لبه انقراض | چرا خزر ستاره دریایی ندارد؟

تینو – زهرا رفیعی: این ستاره دریایی از سال 2013 به دلیل بیماری مرموزی به نام «تخریب بافت» که ممکن است تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار گیرد، با کاهش بیش از 90 درصدی جهانی مواجه شده است. با پرورش این گونه در اسارت، محققان در ساحل غربی آمریکا موفق به تولید تخم های بارور شده در سال 2024 شدند که هم اکنون بیش از 300 نمونه کوچک در 6 مرکز نگهداری می شود و امید می رود این گونه ها به آب های کالیفرنیا بازگردانده شوند.

ستاره دریایی آفتابگردان (Pycnopodia helianthoides)

• اندازه متوسط: 64-38 سانتی متر
• میانگین سنی: 20 تا 65 سال
  • ویژگی ها: بزرگسالان تا 24 بازو دارند و بازوهای از دست رفته قابل بازسازی هستند. دارای 15000 پایه لوله است و می تواند با سرعت 102 سانتی متر در دقیقه حرکت کند. اسکلت انعطاف پذیر آنها به شکار طعمه های بزرگتر کمک می کند. این گونه قادر به شکار حیوانات زرهی مانند خارپشت دریایی و خرچنگ است.

فضاپیمای ایرانی

ستاره دریایی در همه دریاها یافت نمی شود. مثلاً در دریای خزر ستاره دریایی وجود ندارد. اما در دریای خلیج فقاریس و عمان چندین گونه ستاره دریایی به دلیل مهمی زندگی می کنند. ابتدا با برخی از انواع آن آشنا شوید:

در اینجا پنج گونه از ستاره های دریایی که در خلیج فارس یافت می شوند، به همراه جزئیات مربوط به اندازه، سن و ویژگی های آنها آورده شده است:

Linnea lavegata (ستاره دریایی آبی)

• اندازه گیری: قطر آن می تواند به 40 سانتی متر (16 اینچ) برسد.
• طول عمر: معمولا بین 5 تا 7 سال عمر می کند.
• ویژگی هااین گونه به دلیل رنگ آبی چشم نوازش مشهور است، اگرچه در رنگ های دیگری مانند بنفش یا زرد نیز دیده می شود. بازوهای آن دراز و نازک و سطح آن صاف و بدون خار است. آنها معمولاً در صخره های مرجانی یا صخره ای زیر آب یافت می شوند.

آستریوس روبنس (ستاره دریایی معمولی)

• اندازه گیری: قطر آن می تواند به 25 سانتی متر (10 اینچ) برسد.
• طول عمر: معمولا بین 5 تا 10 سال عمر می کند.
• ویژگی هااین ستاره دریایی دارای پنج بازوی ضخیم و مثلثی با سطح ناهموار است و معمولاً به رنگ نارنجی یا قرمز است، اگرچه ممکن است زرد یا قهوه ای نیز به نظر برسد. این گونه معمولاً در مناطق صخره ای و کم عمق یافت می شود.

Goniaster tessellatus (ستاره دریایی مشبک)

• اندازه گیری: معمولاً تا 30 سانتی متر (12 اینچ) قطر دارد.
• طول عمر: می تواند تا 8 سال عمر کند.
• ویژگی هااین ستاره دریایی به دلیل مش یا طرح شطرنجی خاص روی بدنش شناخته می شود و ممکن است رنگ نارنجی، قرمز یا قهوه ای داشته باشد. بازوهای آن کوتاه تر و پهن تر از گونه های دیگر است.

فرومیا ایندیکا (Frumia indica)

• اندازه گیری: معمولاً تا 12 سانتی متر (5 اینچ) قطر دارد.
• طول عمر: 5 تا 6 سال عمر می کند.
• ویژگی هااین ستاره دریایی رنگ قرمز یا نارنجی دارد و با وجود لکه های سفید یا شبکه ای از خطوط روی بدنش مشخص می شود. این گونه نسبت به سایر گونه ها کوچکتر و ظریف تر است و معمولاً در محیط های صخره ای کم عمق یا صخره های مرجانی زندگی می کند.

شاخص آستروپکتین (ستاره دریایی شنزی)

• اندازه گیری: قطر آن می تواند به 20 سانتی متر (8 اینچ) برسد.
• طول عمر: از 3 تا 5 سال عمر می کند.
• ویژگی ها: این گونه ظاهر خاصی دارد که بازوهای آن خاردار و خشن است و معمولاً به رنگ زرد کم رنگ یا قهوه ای روشن است. معمولا در لایه های ماسه ای کم عمق مدفون می شود و قابلیت حرکت سریع در کف دریا را دارد.

چرا ستاره های دریایی مهم هستند؟

ستاره دریایی خلیج فارس در زیستگاه های مرجانی، صخره ای، شنی و مناطق جزر و مدی زندگی می کند. این موجودات نقش مهمی در چرخه مواد مغذی اکوسیستم های دریایی دارند و با کنترل تعداد نرم تنان و جلبک ها تعادل اکوسیستم را حفظ می کنند.

تهدیدی برای زندگی ستاره های دریایی

• آلودگی نفتی
• تغییرات آب و هوا و افزایش دما
• ماهیگیری و جمع آوری غیر مجاز برای فروش در آکواریوم

چرا هیچ ستاره دریایی در دریای خزر وجود ندارد؟

ستاره دریایی نمی تواند در آب شیرین زندگی کند. آب های دریای خزر برای ستاره های دریایی شیرین است. آنها نمی توانند در آب های شور یا شور زندگی کنند. ستاره‌های دریایی در طول 400 میلیون سال زندگی خود تنها با شوری 35 درصد در هزار توانستند زنده بمانند.

عدم وجود شرایط مناسب زندگی برای خارپوستان:

ستاره های دریایی خارپوستانی هستند که زیستگاه آن ها به آب های شور دریاها و اقیانوس ها محدود می شود. شوری آب دریای خزر (حدود 13-12 درصد در هزار) بسیار کمتر از شوری آب اقیانوس ها (حدود 35 درصد در هزار) است. این سطح شوری برای زنده ماندن و تولید مثل خارپوستان از جمله ستاره دریایی کافی نیست.

محدودیت در تماس با اقیانوس:

دریای خزر دریاچه ای محصور است و ارتباط مستقیمی با اقیانوس ها ندارد. گونه هایی مانند ستاره دریایی برای مهاجرت و افزایش تعداد خود به آبراه های اقیانوسی نیاز دارند، چیزی که در دریای خزر وجود ندارد.

تاریخ تکامل و محیط زیست:

دریای خزر بازمانده دریای پاراتیت ها در حدود 5.5 میلیون سال پیش است. بسیاری از گونه های موجود در آن گونه های شیرین یا نیمه شور هستند که به مرور زمان خود را با شرایط خاص این دریا وفق داده اند. در این شرایط گونه های خارپوستان مانند ستاره دریایی قادر به ورود یا تکامل در این محیط نبودند.