۵۰ درصد کودکان ایرانی بدخواب شده‌ اند | ۳ فاکتور مهم شیوع ۳۶ درصدی اختلال خواب در کودکان تهرانی

تینو – مریم سرخوش: بر اساس مطالعات جدید انجام شده در استان های مختلف کشور، شیوع اختلالات خواب در کودکان رو به افزایش است و به بیش از 50 درصد رسیده است. این روندی است که مطمئناً در آینده تأثیرات منفی بر سلامت کودکان خواهد داشت، به همین دلیل کارشناسان بر لزوم شروع جدی اطلاع رسانی در این زمینه برای توجه به مشکلات خواب کودکان تأکید می کنند.

مطالعاتی در مورد وضعیت خواب کودکان ایرانی در مدت 5 سال توسط دکتر شبنم جلیل قدر، متخصص اختلالات خواب و عضو هیئت مدیره انجمن بین المللی خواب کودکان و دبیر انجمن پزشکی خواب ایران انجام شد. همکاران وی در نقاط مختلف کشور و نتایج آن در قالب مقالات معتبر در مجلات داخلی و خارجی به زبان انگلیسی چاپ شد و آمار آنها در فروردین ماه سال جاری در همایش استاد قریب و همایش سالانه دانشگاه ارائه شد. حزب ایرانی انجمن پزشکان اطفال. جلیل القدر در گفتگو با همشهری به نکات جالبی از این پژوهش اشاره کرد.

جغرافیای بی خوابی در کودکان

جلیل القدر با بیان اینکه مطالعات در گروه های سنی، شهرها و استان های مختلف انجام شد، خاطرنشان کرد: شیوع اختلالات خواب در کودکان پیش دبستانی (3 تا 6 سال) در قزوین بالاست. این اختلالات به صورت کم خوابی در شب اول، صبح زود بیدار شدن و خوابیدن با والدین است. نزدیک به 87 درصد کودکان با والدین خود در یک اتاق می خوابند و این همخوابی بعد از دو سالگی می تواند باعث کاهش خواب عمیق در کودکان شود. در شهر همدان ۷۶ درصد کودکان (۳ تا ۶ سال) با والدین خود می خوابند. آنها همچنین در شب اول بد خواب بودند، بی خوابی مکرر در شب و صبح زود بیدار می شدند. 12.5 درصد از کودکان همدانی از تنفس بلند و خروپف در شب رنج می برند.

به گفته این پزشک، مطالعه ای که بر روی کودکان مهدکودک شهر زنجان انجام شد، نشان داد که 88 درصد آنها از اختلال خواب رنج می برند. در سنین بالاتر، 7/26 درصد از مشکلات خواب در کودکان 6 تا 12 ساله مقطع ابتدایی استان کرمان گزارش شده است.

فلوشیپ خواب درباره وضعیت کودکان تهرانی نیز می گوید: مطالعات متعددی در این باره انجام داده ایم که یکی از آنها در مورد شیوع اختلال خواب در کودکان تهرانی بوده و آمار آن 36 درصد است. همچنین عواملی هستند که بر بی خوابی کودکان در تهران تأثیر مستقیم دارند، مانند سطح تحصیلات مادر، شغل پدر و رابطه زناشویی بین والدین. نوجوانان دبیرستانی بیشتر به جای 9 ساعت، 7.7 ساعت می خوابند. مطالعات نشان داده است که نوجوانان دبیرستانی به دلیل استرس امتحان، عادات بد سبک زندگی، افزایش استفاده از تلفن همراه و غیره کمتر می خوابند. بیش از 55 درصد نوجوانان پیش دانشگاهی کرج از کیفیت خواب نامناسب رنج می برند.

مقایسه جهانی

یکی از اعضای هیئت مدیره انجمن بین المللی خواب کودکان به مقایسه مطالعات مختلف در کشور با برخی کشورها اشاره می کند و می گوید: در کشورهایی مانند تایلند و تایوان شیوع اختلالات خواب کم و به حدود 10 درصد می رسد. در کشورهای پیشرفته مانند استرالیا و آمریکا 25 تا 30 درصد کودکان از اختلال خواب رنج می برند، اما این رقم در میان کودکان ایرانی به بیش از 50 درصد رسیده است. نکته مهم در اینجا این است که این تعداد در جمعیتی از کودکان سالم تایید شده است و شیوع آن در کودکان مبتلا به بیماری های مختلف مانند دیابت، عصبی-عضلانی، صرع و غیره بسیار بیشتر خواهد بود.

جلیل القدر در این باره توضیح می دهد: این مشکل بر روی 200 کودک مبتلا به دیابت بررسی شد و مشخص شد که 97 کودک از مشکلات خواب متوسط، شدید و یا بسیار شدید رنج می برند. اینها علائم هشدار دهنده هستند.

ساعات طلایی خواب برای کودکان

این پزشک درباره اصلی ترین اختلال خواب در کودکان ایرانی نیز می گوید: عادت های غلط خوابیدن، اختلال اصلی در کودکان است، یعنی بسته به سبک زندگی خانواده ها به دیر خوابیدن عادت دارند. این در حالی است که هر کودک زیر 14 سال باید ساعت 10 تا 10:30 شب بخوابد و برای کودکان بالای 14 سال این ساعت 11 شب است.

وی با تاکید بر اینکه دیر خوابیدن در بین ایرانیان به یک فرهنگ نهادینه تبدیل شده است، به مشکل مهمی در این زمینه اشاره می کند و می گوید: شروع زودهنگام مدارس داریم. این مشکل به خصوص در 4 تا 5 سال آخر مدرسه باعث می شود که نوجوانان دبیرستانی به اندازه سن خود نخوابند. به طور کلی اختلال شروع خواب، احتباس خواب و زود بیداری از اختلالات خواب در کودکان است و هر سه نتیجه عادات و سبک زندگی اشتباه در خانواده های ایرانی است.

بیماری خواب در کودکان شایع ترین است

جلیل القدر درباره اینکه کدام بیماری خواب در کودکان ایرانی شایع است، می گوید: بیش از 160 اختلال و بیماری خواب در دنیا وجود دارد اما در ایران شایع ترین اختلالات و بیماری های خواب در کودکان انواع بی خوابی است. درجه دوم پاراسومنیا یا مشکلاتی است که در هنگام خواب برای کودک ایجاد می شود. از جمله وحشت و کابوس، راه رفتن در خواب، دندان قروچه، شب ادراری بی دلیل و غیره.

به گفته این پزشک، درجه سوم مربوط به اختلال ریتم شبانه روزی است، یعنی کودکانی که چرخه خواب دارند به موقع به خواب نمی روند و به موقع از خواب بیدار نمی شوند. همچنین بیماری های تنفسی و آپنه خواب نیز وجود دارند که اگرچه خیلی شایع نیستند، اما جزو جدی ترین اشکالی هستند که نیاز به توجه ویژه دارند.

وی با تاکید بر اینکه در بیماری های تنفسی در خواب، کودکان ممکن است دچار خروپف یا آپنه خواب شوند که کیفیت خواب آنها را کاهش می دهد، درباره سایر بیماری های خواب می گوید: اختلالات خواب در زمینه بیماری های زمینه ای نیز وجود دارد. به عنوان مثال، دو سوم کودکانی که تشنج دارند ممکن است اختلال خواب داشته باشند. کودکانی که از بیش فعالی رنج می برند به میزان 30 درصد دچار اختلال خواب می شوند و این آمار نیاز به توجه دارد. البته پرخوابی به هر دلیلی نوعی اختلال خواب در کودکان است.

اهمیت خواب کودکان

دبیر انجمن پزشکی خواب ایران در پاسخ به این سوال که خواب سالم چقدر برای کودک اهمیت دارد، می گوید: نکته اول این است که خواب سالم یعنی حفظ کمیت و کیفیت آن. نکته مهم در اینجا این است که حتی اگر میزان خواب کودکان و نوجوانان در کوتاه مدت کمتر از حد مطلوب باشد، در معرض نقص در سیستم ایمنی، سیستم غدد درون ریز، غدد بدن و سیستم قلبی عروقی قرار دارند. علاوه بر بیماری هایی مانند: دیابت و فشار خون.

این پزشک تأیید می کند که کمبود خواب کمی یا کیفی به مدت زمان طولانی نیاز ندارد. اگر اختلال خواب بیش از یک ماه ادامه یابد، کودک در معرض کمبود انرژی، کم توجهی، حوادث و اختلال در رشد و تکامل قرار می گیرد. یعنی کمبود خواب به راحتی بر رشد مغز و رشد جسمانی کودکان تأثیر می گذارد. این در حالی است که کم خوابی در دوران کودکی احتمال کم خوابی کودکان در مرحله اولیه را افزایش می دهد و یا کمبود خواب در کودکان در مرحله اولیه احتمال ابتلا به اختلالات روانی و روانی در بزرگسالی را افزایش می دهد. این موضوع نشان می دهد که خواب خوب در گروه های سنی مختلف، از کودکی تا بزرگسالی، به صورت سلسله مراتبی مرتبط است و برای آموزش خانواده ها به اطلاعات گسترده ای نیاز داریم.

خواب سه ماهه را جدی بگیرید

جلیل القدر در پاسخ به این سوال که چه زمانی عادات خواب سالم را برای کودکان ایجاد کنیم، می گوید: در مطالعه جدید حدود 167 هزار و 886 کودک 0 تا 3 ساله کودکان آسیایی و قفقازی را مقایسه کردند. نتیجه این شد که تا سه ماهگی همه نوزادان شرایط خواب یکسانی داشتند، اما از این سن به بعد که سبک زندگی نقش می بندد، نوزادان آسیایی نه تنها متناسب با سن خود نمی خوابند، بلکه کمتر و نامنظم می خوابند.

وی درباره دلایل تغییر الگوی خواب کودکان از 3 ماهگی می گوید: کودکان از بدو تولد تا سه ماهگی الگوی خواب طبیعی دارند اما این عادت به تدریج تغییر می کند. این به این دلیل است که نوزادان در سه ماهگی تفاوت بین روشنایی و تاریکی، روز و شب را درک می کنند و از 4 ماهگی ریتم شب خوابیدن و بیدار ماندن در روز را می آموزند. به همین دلیل سبک زندگی خانواده ها در این دوران بسیار مهم است.

این در حالی است که به گفته این پزشک خانواده های ایرانی به دلیل مشکلات اقتصادی بیشتر در بیرون از خانه فعال هستند و به همین دلیل شب ها بیشتر در خانه بیدار می مانند. در این مدت، بسیاری از چراغ ها روشن هستند و میزان استفاده از تلفن همراه و تلویزیون زیاد است. این عادت تأثیر فرهنگی مستقیمی بر خواب کودکان دارد.

وابستگی به خواب کودک و والدین

جلیل القدر در این باره و راهکارهایی که می تواند منجر به خواب سالم برای کودکان شود، توضیح می دهد: توصیه های علمی در دنیا وجود دارد و ما هم در حوزه علمی خواب حرفی برای گفتن داریم و در مجامع جهانی مطرح می کنیم. باید داروی خواب و بهداشت را در کشورمان ملی کنیم و تا حدودی می توان این کار را کرد تا سلامت کودک آسیب نبیند. مردم باید بدانند که خواب چقدر می تواند برای آنها و فرزندانشان بد باشد. یکی از دلایل درمان بی خوابی دوران کودکی این است که کم خوابی کودکان باعث کاهش کیفیت خواب والدین یا اختلال در عملکرد روزانه آنها می شود. به همین دلیل لازم و واجب است و باید خواب همه اعضای خانواده اصلاح شود تا این اصلاح برای کودک نیز اتفاق بیفتد.

9 نکته برای خواب آرام

دبیر انجمن پزشکی خواب ایران همچنین به نکاتی در خصوص نحوه ایجاد بهداشت خواب در منازل اشاره می کند:

1. – زمان مشخصی را برای خواب و بیدار شدن تعیین کنید
2. سعی کنید در طول هفته و آخر هفته ها بیش از یک ساعت نخوابید
3. دو یا سه ساعت قبل از خواب غذای سنگین نخورید
4. در شب نورها باید کمرنگ باشد و صدای محیط بسیار کم باشد
5. از تلفن همراه استفاده نکنید و کارهای محرک مانند تماشای فیلم های اکشن انجام دهید
6. محیط خواب باید ساکت و بدون سروصدا باشد
7. دمای اتاق باید بین 21 تا 24 درجه باشد
8. از ورزش و فعالیت های سنگین در اواخر شب خودداری کنید
9. خوردن کاکائو، آب میوه های مصنوعی، چای و قهوه در شب باعث بی خوابی می شود

از کارشناسان مشاوره بگیرید

دبیر انجمن پزشکی خواب ایران درباره راهکارهایی که خانواده ها در مواجهه با اختلالات خواب کودکان دارند، می گوید: اگر مشکل خواب مداوم و آزاردهنده ای وجود داشته باشد، چه برای بزرگسالان و چه کودکان، ما مراکز خواب مطمئن و خوبی در کشورمان داریم که می توانند. تبدیل به متخصصان خواب در هر استانی در دسترس هستند و می توانند خدمات پزشکی در این زمینه ارائه دهند.

وی تائید می کند: طب خواب یک رشته علمی در دنیاست و در ایران نیز 18 سال پیش انجمن پزشکی خواب ایران تاسیس شد. طی 12 سال گذشته آموزش های آکادمیک برای بورسیه های خوابگاهی در کشور انجام شده است.