تینو – زهرا رفیعی: در تمام بازدیدهای مسئولان اولین درخواست مدیریت پسماندهای خطرناک کارخانه کاغذ پارس بوده و هست. در اوایل دهه 90 که این نیروگاه به بخش خصوصی واگذار شد، مجدداً به مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست وعده احداث تصفیه خانه فاضلاب داده شد.
تهدید پارس برگ برای غزال زرد
چندی پیش معاون محیط زیست انسانی استانداری خوزستان برای چندمین بار خواستار جلوگیری از تخلیه پساب کارخانه کاغذسازی به رودخانه دز و جنگل پارک ملی دز شد. فرهاد گلی نژاد با اشاره به بازدید و بررسی وضعیت زیست محیطی رودخانه دز در شهرستان شوش گفت: سال هاست که فاضلاب شرکت کاغذ پارس وارد رودخانه دز و جنگل های پارک ملی دز می شود. ایجاد آلودگی شدید در رودخانه دز. رودخانه دز و دریاچه یعقوب خانه غزال زرد ایرانی شده است. کارخانه کاغذ پارس علیرغم پیگیری و اجرای ضرب الاجل های متعدد در سال های اخیر هیچ اقدامی برای احداث تصفیه خانه فاضلاب انجام نداده است. به دلیل این وضعیت، با احتساب خسارت وارده به اکوسیستم رودخانه و تالاب های دیز و مطالبه آن با شکایت از مراجع قضایی، پیگیری های قانونی آغاز شد. طبق قوانین و مقررات و به منظور جلوگیری از تهدید سلامت عمومی، هر واحد صنعتی باید سیستم های کنترل آلودگی محیطی خود مانند تصفیه خانه های فاضلاب را راه اندازی کند.
صنعتی که می تواند سبز باشد
صنعت کاغذ یکی از بزرگترین مصرف کنندگان منابع آب شیرین در جهان است. بیشتر این کاربردها مربوط به فرآیندهای تهیه خمیر و رنگ زدایی می باشد. تولید کاغذ از باگاس (باگاس نیشکر) خود یک فرآیند پایدار و زیست محیطی است، اما نحوه مدیریت ضایعات و فرآیندهای جانبی تولید در این صنعت می تواند منجر به آلودگی شود. عدم مدیریت صحیح پسماندها، استفاده از مواد شیمیایی خطرناک و ناکارآمدی در تصفیه پسماندها از جمله دلایل قرار گرفتن این کارخانه در زمره صنایع آلاینده است. سال ها که این صنعت در اختیار بخش دولتی بود و زمانی که به بخش خصوصی واگذار شد، به هر مدیر سازمان حفاظت محیط زیست وعده راه اندازی تصفیه خانه فاضلاب داده می شد. به عنوان مثال معاونت محیط زیست خوزستان در سال 1397 شرکت های کاغذ پارس را مهمترین واحدهای صنعتی آلاینده در منطقه کارون و دز و همچنین کارخانه قند هفتتابه قرار داد و اعلام کرد که طبق برنامه ریزی انجام شده تا سال 1403 این مجتمع به تصفیه خانه صنعتی تبدیل می شود. در تمام این سال‌ها، ارزان‌ترین مسیر برای دفع زباله‌های مایع صنعتی انتخاب شد: تخلیه در رودخانه. در همین حال، پساب تصفیه نشده صنایع خمیر و کاغذ می تواند آب ها را تا 80 کیلومتری پایین دست آلوده کند.
وعده 60 ساله تصفیه فاضلاب
عبدالحسین آذرباد نماینده کودهای زیست محیطی استان خوزستان: رودخانه دیس در مسیر خود به سمت کارون با عبور از این صنایع به انواع آلاینده ها آلوده می شود. هر بار که به این منطقه می رفتیم به دلیل مواد شیمیایی موجود در آب رودخانه، ته آن به 10-15 سانتی متر می رسید. ضایعات کارخانه نیشکر پس از یک فرآیند طولانی با مواد شیمیایی به خمیر کاغذ تبدیل می شود و در این فرآیند چندین بار شسته می شود. دو کارخانه کاغذ و دستمال کاغذی در منطقه هاوتپه وجود دارد. از آنجایی که کارخانه نیشکر هفتابه در دهه 40 با هدف تولید 8 محصول جانبی راه اندازی شد، قرار بود پساب آن فرآوری و بازیافت شود. اما از آن زمان تاکنون این اتفاق نیفتاده است. حتی حوضچه های هوادهی نیز برای کاهش اسیدیته پساب ساخته نشده اند. آنها سال ها قول داده اند، اما هنوز کاری انجام نداده اند. سازمان حفاظت محیط زیست به دلایل نامعلومی از برخورد با این صنایع سر باز می زند، در حالی که بارها برای انجام وظایف قانونی خود از این صنایع تعهد گرفته است.
فاضلاب و پساب صنایع کاغذ و مقوا بر اکوسیستم ها تأثیر می گذارد
آلودگی آب: این فاضلاب به دلیل وجود مواد شیمیایی مانند کلر، سولفیت ها و دیوکسین می تواند کیفیت آب را به شدت کاهش دهد. این مواد مستقیماً بر موجودات آبزی و حتی اکوسیستم هایی که به منابع آب وابسته هستند تأثیر می گذارد. وجود مواد آلی زیست تخریب پذیر در فاضلاب مصرف اکسیژن محلول را توسط میکروارگانیسم ها افزایش می دهد و در نتیجه اکسیژن کمتری در دسترس آبزیان قرار می گیرد و منجر به مرگ ماهی ها و سایر موجودات آبزی می شود.
آلودگی خاک: زمانی که فاضلاب به داخل خاک نفوذ می کند، عناصر سنگینی مانند سرب و جیوه در خاک جمع می شوند و کیفیت خاک و سلامت گیاه را کاهش می دهند.
اثر سمیمواد شیمیایی مانند فنل ها و ترکیبات معطر می توانند برای گیاهان و حیوانات سمی باشند و تعادل اکوسیستم های طبیعی را مختل کنند.
اثرات بر موجودات زنده: مواد سمی مانند فلزات سنگین و دیوکسین ها از طریق زنجیره غذایی به پستانداران منتقل می شوند و در بافت چربی تجمع می یابند. این ممکن است منجر به کاهش تولید مثل، ضعیف شدن سیستم ایمنی و افزایش خطر سرطان در پستانداران شود. فلزات سنگین و برخی ترکیبات شیمیایی موجود در فاضلاب نیز می توانند با نفوذ به سیستم عصبی مرکزی باعث آسیب هایی مانند از دست دادن حافظه، اختلال هماهنگی حرکتی و سطح انرژی پایین شوند. برخی از مواد شیمیایی موجود در فاضلاب، مانند بی‌فنیل‌های پلی‌کلره (PCB)، می‌توانند به‌عنوان مختل‌کننده غدد درون ریز عمل کنند و منجر به مشکلات تولید مثل، کاهش باروری و ناهنجاری‌های جنینی در پستانداران شوند.
