تینو – مریم سرخوش: برخی افراد به پیری، پیری، بیماری، سختی، بی حالی و غیره نگاه می کنند. این در حالی است که کارشناسان و متخصصان نظام سلامت همواره تاکید دارند که سالمندی نه تنها دوره بدی نیست، بلکه با افزایش امید به زندگی و طول عمر افراد، شاخص خوبی برای سلامت در جامعه تلقی می شود.
به آن اشاره کنید دکتر صابر الجعبری الفاروجی رئیس کانون جوانان سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت وی نیز این موضوع را تایید می کند اما به نکته مهمی در رابطه با نسبت جمعیت اشاره می کند و می گوید: سالمندی جمعیت داریم که با شاخص سالمندی جمعیت سنجیده می شود، یعنی زمانی که نسبت جمعیت جوان کشور به جمعیت سالمند نباشد. متعادل می شود و آنچه پیری یا پیری نامیده می شود رخ می دهد. این مشکل پیامدهایی دارد زیرا ما نسل جایگزینی نداریم. در این صورت نسبت افراد مسن افزایش و میزان زاد و ولد کاهش می یابد. تا چند سال دیگر تعداد سالمندان ما افزایش می یابد و مهم این است که توصیه های بهداشتی را در این دوران میانسالی جدی بگیرند تا از دوران سالمندی پویا و فعال برخوردار شوند. وی در گفت و گو با خبرنگار همشهری به نکات مهمی درباره سبک زندگی افراد میانسال در کشور اشاره کرد که برخی از آنها با بروز بیماری های غیرواگیر مرتبط است.
از بیماری های عفونی گرفته تا بیماری های غیر واگیر
الجعبری می گوید: «ما شاهد تغییرات زیادی در بحث بیماری ها در سراسر جهان بوده ایم. شیفت اول بیماری های عفونی و مسری بود. روزی روزگاری در ایران مانند سایر کشورهای جهان کودکان بر اثر اسهال و استفراغ می مردند یا بیماری هایی مانند وبا و طاعون جان انسان ها را می گرفت. در این جابجایی از بیماری‌های عفونی به بیماری‌های غیرواگیر، اکنون رتبه اول مرگ و میر در ایران ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی و تصادفات رانندگی متاثر از سبک زندگی است. یا بیماری های زمینه ای مانند دیابت و فشار خون در کنار کم تحرکی و چاقی جان جوانان را می گیرد و یا باعث می شود از میانسالی و سالمندی لذت نبرند.
به گفته این مسئول، نکته مهم این است که سبک زندگی در ابعاد مختلف باید به گونه ای برنامه ریزی شود که منجر به سالمندی فعال و پویا شود. این موارد شامل خودمراقبتی، تغذیه، اصول خواب و بیداری، محیط زندگی، محیط و حتی مسائل مربوط به سلامت روان است.
انتقال از حالت غیر عفونی به سالمندی
الجعبری ادامه می دهد: تحول سوم، گذار از بیماری های غیرواگیر به پیری جمعیت است. یعنی ما بیماری های غیرواگیر داریم و جمعیت سالخورده ای داریم که اکثرا سبک زندگی سالمی ندارند و نخواهند داشت.
وی با بیان اینکه این افراد اغلب دچار دیابت، فشار خون، سکته قلبی و سکته مغزی می شوند، می گوید: این بیماری ها حتی باعث مرگ آنها نمی شود، بلکه در آینده به زمین گیر شدن و پیری سخت می انجامد، زیرا سن و سالمندی دارند. بیماری دارند . مسئله مهم اینجاست که ممکن است نیروی کار و جوانی برای جایگزینی آنها نداشته باشیم و افراد کافی برای مراقبت از این بیماران وجود نداشته باشند یا اصلا وجود نداشته باشند. اگر امروز برای جوان نگه داشتن جمعیت کاری نکنیم، مرحله انتقالی سوم یکی از مهمترین چالش های آینده کشور خواهد بود.
عوامل مضر برای سلامتی
الجباری می گوید: با وجود همه این دگرگونی ها، مشکل اصلی ما این است که در حال حاضر جمعیتی میانسال داریم که به دلیل زندگی شهری، میز نشینی، کم تحرکی و سطح رفاه نسبتاً متوسط تا بالا (مثلاً برای همه … ترافیک) و حتی مسافت ها (از ماشین کوتاه استفاده می شود) و … سبک زندگی مناسبی ندارند.
به گفته وی، این مشکل از بزرگسالان به کودکان و نوجوانان رسیده است. بچه ها در دهه 1950 و 1960 پیاده به مدرسه می رفتند، اما اکنون بچه ها با اتوبوس سفر می کنند و حداقل تحرک دارند. حیاط مدرسه کوچک است و نمی توانند بازی کنند و بدوند. در خانه به دلیل محیط زندگی آپارتمانی، کودکان نمی توانند بازی و رفت و آمد کنند. این مشکل در جوانان و میانسالان نیز وجود دارد و نکته مهم این است که افراد در وعده های غذایی روزانه خود کالری زیادی دریافت می کنند یا از رژیم غذایی مناسب پیروی نمی کنند.
رئیس مرکز سلامت جوانان، جمعیت و خانواده وزارت بهداشت درباره تفاوت چاقی ایرانیان از گذشته تا امروز می گوید: در گذشته افراد بعد از چهل تا پنجاه سالگی چاق می شدند، اما اکنون مشکل چاقی و اضافه وزن حتی به مرحله جوانی و کودکی هم رسیده است. البته اقدامات خوبی برای آموزش این افراد انجام شده است اما سطح فرهنگ عمومی همچنان نیاز به کار دارد و باید ارتقا یابد.
ادامه مطلب
سالمندان چه مقدار ویتامین D باید مصرف کنند؟
چگونه می توانیم 115 ساله شویم؟
راه های پیشگیری از پوکی استخوان در سالمندان
ما از پیری غافل شده ایم
بی توجهی به بسیاری از مناطق جمعیتی یکی از مشکلات مهمی است که ما با آن روبرو هستیم. این نکته دیگری است که الجعبری به آن اشاره می کند و می گوید: در سال های گذشته ما جوانان جمعیت را از دست داده ایم و اکنون کل کشور در حال بسیج و تلاش برای جبران این عقب ماندگی است. این غفلت در بحث پیری وجود داشته است.
به گفته این مقام مسئول، در حال حاضر حدود 10 میلیون سالمند در ایران وجود دارد، اما با اضافه شدن متولدین دهه 50 و 60، این تعداد در چند سال آینده به بیش از 25 میلیون نفر خواهد رسید و باید به آن توجه شود. حساب کاربری البته بیش از یک دهه است که شورای ملی سالمندان را در کشور داریم که باید با تکیه بر دانش و تجربه اقداماتی را در حوزه سلامت، کرامت سالمندی، بیمه و بیمه تکمیلی ایجاد کند. افراد مسن و غیره این شورا وابسته به وزارت رفاه اجتماعی است اما غیرفعال است و باید با جدیت بیشتری به آن نگاه کرد.
وی تاکید می کند که حتی اگر دغدغه جوانی جمعیت کشور را نداریم، باید تمهیدات مناسبی برای پیری مردم و حفظ کرامت آنها انجام دهیم. البته اداره سلامت سالمندان در وزارت بهداشت فعال است، اما سالمندی مرحله ای از گروه های سنی و زمانی است که نیازهای بهداشتی، پزشکی، روانی، عاطفی و روانی سالمندان افزایش می یابد، بنابراین باید به آن داده شود. توجه بیشتر
چالش اصلی پیری
الجباری با اشاره به اینکه بسیاری از مردم معتقدند چالش اصلی سالمندی خدمات بهداشتی و درمانی است، تصریح می کند: تنهایی در دوران سالمندی نیز بسیار مهم است. یعنی سالمندان کسی را ندارند که در دوران پیری به تعاملات خود ادامه دهند. به همین دلیل در کشوری مانند کانادا، هر سالمندی مسئولیت کودک در مدرسه را می پذیرد تا از تنها ماندن خودداری کند. خبر بدی در این باره از ژاپن شنیده می شود و آن این است که سالمندان احساس تنهایی می کنند، در خانه می میرند و پس از چند روز ممکن است شهرداری متوجه شود که فردی در آن خانه فوت کرده است.
به گفته الجعبری، اینها پدیده های اجتماعی در هم تنیده ای هستند که باید مورد توجه قرار گیرند. شورای ملی سالمندان نیز باید با جدیت به این موضوع نگاه کند و حداقل تدبیری بیندیشد تا بتوانیم در سنین بالا به عنوان مدیران فعلی کشور از این اقدامات بهره مند شویم.
بیماری های غیر واگیر را جدی بگیرید
صرف نظر از آنچه در مورد اهمیت پیری گفته شد، مهم ترین مسئله سبک زندگی، تغذیه و فعالیت بدنی در دوره های پیش از پیری است. الجعبری در این باره می گوید: دوران میانسالی باید اصلاح شود تا در دوران پیری از آن بهره مند شویم. اگر به فکر بیماری های غیرواگیر به ویژه دیابت و فشار خون نباشیم قطعا در آینده با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد.
وی ادامه می دهد: اصل مهم عدم ابتلا به این بیماری هاست، اما در صورت وجود عفونت، باید به موقع تشخیص داده شود و با درمان و مدیریت بیماری، آسیب ها به حداقل ممکن کاهش یابد. اما بی توجهی و بی اطلاعی از فشار خون و دیابت قطعا فرد را در آینده و در سنین بالا با عوارض و مشکلات زیادی مواجه می کند.
فعال بمانید
یکی دیگر از توصیه های الجباری برای سبک زندگی سالم، حفظ حرکت و فعالیت بدنی است، حتی اگر این به معنای پیاده روی روزانه یک ربع تا 20 دقیقه باشد.
وی در توضیح بیشتر توضیح می دهد: این پیاده روی علاوه بر افزایش ضربان قلب می تواند باعث دفع سموم نیز شود. در خانه ها و آپارتمان ها، تجهیزات ورزشی از جمله تردمیل می تواند شرایط پیاده روی سبک را برای افراد ایجاد کند. در ضمن در سبک مصرف غذا باید توجه داشت که غذاهای پر کالری، چربی و نمک کمتر مصرف شود و بیشترین اولویت مصرف میوه و سبزیجات باشد. در این زمینه آموزه های طب ایرانی نیز موجود است و متخصصان این رشته توصیه های ویژه ای در خصوص تنظیم خواب، غذا، ورزش و غیره دارند.
برو بخواب
رئیس کانون جوانان سلامت جمعیت و خانواده وزارت بهداشت می گوید: در زندگی شهری امروزی، مردم به خصوص میانسالان و جوانان خوب نمی خوابند. به دلیل استفاده از تکنولوژی و امکانات رفاهی تا ساعات زیادی بعد از نیمه شب بیدار می مانند. اگر این افراد شاغل باشند، صبح با احساس بی حالی از خواب بیدار می شوند و در غیر این صورت ساعات طولانی در طول روز می خوابند. این سبک زندگی و نداشتن خواب مناسب به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. در حالی که تنظیم خواب دستورالعمل های بسیار ساده ای دارد که با رعایت آنها می توان به حفظ سلامت بدن و رسیدن به پیری فعال و پویا کمک کرد. البته بهتر است این آموزش ها را از دوران کودکی شروع کنید که با افزایش سن در افراد نهادینه می شود.
سلامت روان نیز مهم است
الجعبری تأیید می کند: علاوه بر مراقبت از سلامت جسمانی، سلامت روان نیز در میانسالی بسیار مهم است. طب ایرانی آن را تحت عنوان علائم عاطفی ذکر می کند که حتی غم یا شادی بر جسم فیزیکی تأثیر می گذارد. این موضوع در طب جدید نیز تایید شده است، یعنی بسیاری از بیماری های حوزه پزشکی که علائم جسمانی دارند منشاء روانی دارند. به عنوان مثال، فردی مشکل زخم معده دارد، اما این آسیب به اندام معده نیست، بلکه به زخم استرس وارد می شود. یعنی ترشح اسید معده به دلیل استرس زیاد می شود.
وی ادامه می دهد: گروه های سنی مختلف به ویژه میانسالی باید مهارت های متفاوتی را بیاموزند. در تعابیر دینی، جهان پس از مرگ، خلقت و خداوند مایه آرامش است. همچنین مطالعات نشان داده است که اعتقاد به آموزه های دینی موجب آرامش می شود. از سوی دیگر، افراد باید مهارت های مختلفی را در کنار آمدن با مشکلات، کنترل خشم، اضطراب و … آموخته باشند. بسیاری از توصیه های روانشناختی از جمله همزیستی مسالمت آمیز، عشق و محبت و … نیز می تواند بر آرامش روانی تأثیر بگذارد. صفات بدی مانند دروغگویی، نفرت و حسادت می تواند منجر به عوارض جسمی و روحی شود و باید از آنها پرهیز کرد.
روحیه خوبی داشته باشید
جباری به نکته مهم دیگری اشاره می کند و می گوید: دوران پیری مانند دوران کودکی، دوران نیاز و وابستگی دوباره انسان است. خلق و خوی خوب می تواند این نیاز را در افراد مسن برطرف کند، زیرا حتی کودکان نیز جذب افراد مهربان تر می شوند. انسان باید قبل از رسیدن به سن بالا روی خودش کار کند تا این ویژگی را به دست آورد. سرمایه ای است که در میانسالی و جوانی شکل می گیرد و در دوران پیری به کار می رود.
