به گزارش سایت تینو، فرهیختگان نوشت: «شریعتی»، «مطهری» و حتی «آوینی» در فهرست کتاب‌های ممنوعه طالبان قرار دارند. هر کتابخانه و کتاب فروشی که این کتاب ها را دارد باید جمع آوری کند و اگر این اتفاق نیفتد جریمه می شود. شاید «بازگشت» درست ترین توصیف از مردم این روزهای افغانستان باشد. این جمله محمدعلی است که با تأسف از وضعیت کتاب و نشر در افغانستان می گوید. چند روز پیش خبری در برخی رسانه ها منتشر شد مبنی بر اینکه امارت اسلامی (طالبان) فهرست جدیدی از کتاب های ممنوعه را اعلام کرده و گفته است که هیچ کتابفروشی و کتاب فروشی نمی تواند این کتاب ها را بفروشد یا به امانت بدهد.
فهرست منتشر شده از کتاب‌های ممنوعه شامل 400 عنوان و موضوعی مانند حکمرانی مدرن، آزادی‌های سیاسی و کثرت گرایی دینی، به اضافه کتاب‌هایی است که موضوعاتی مانند دموکراسی و حقوق شهروندی را در بر می‌گیرد. البته در نگاه اول می توان فهمید که فقط کتاب های سیاسی و مذهبی توقیف شده اند، اما جالب است بدانید که ادبیات و شعر نیز در این فهرست گنجانده شده است و نام برخی از شاعران و نویسندگان افغانستانی که کتاب منتشر کرده اند. در این لیست هستند. ایران نیز در این لیست حضور دارد.
محمدعلی که سابقه فروش کتاب در افغانستان را دارد و در حال حاضر در دانشگاه مشغول به تحصیل است، این مدل نگاه به کتاب را نتیجه به قدرت رسیدن طالبان می‌داند اتفاق می‌افتد، اما خودشان این مدل را پیدا کردند کتاب‌ها اضافه می‌شوند.»
پس از اعلام این خبر، رسانه های مرتبط با افغانستان با انتشار گزارش های مختلفی نوشتند که طالبان دستور داده این کتاب ها فروخته نشود و از قفسه های کتابخانه ها خارج و جایگزین شوند. در ماه می سال جاری 100 عنوان کتاب در لیست ممنوعه طالبان قرار داشت و اعلام شد که کتابفروشان و کتابخانه ها باید قفسه های خود را از این کتاب ها خالی کنند. حالا پس از 6 ماه این فهرست به 400 عنوان رسیده است و باید دید تا پایان سال چه کتاب هایی به این فهرست اضافه می شود.
سال هاست که ایران و افغانستان به خاطر زبان مشترکشان در زمینه نشر با یکدیگر همکاری می کنند و کتاب های ایرانی در افغانستان وجود دارد.
به گفته فعالان کتاب و نشر حاضر در افغانستان، این کشور تا سال 2000 با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو بود، از جمله اینکه تا سال 1995 جنبش طالبان بر کشور حکومت می‌کرد و قبل از آن مردم شاهد جنگ‌های داخلی بودند، بنابراین به دلیل ناآرامی‌های سیاسی و تدابیر سخت سانسور طالبان، کتابفروشان و ناشران به معنای واقعی وجود نداشت. در آن زمان طالبان کتاب های به اصطلاح ممنوعه را بر اساس فهرست کتاب های تولیدی که از مراکز دولتی دریافت کرده بودند، سوزاندند. در آن شرایط امکان توسعه صنعت چاپ و نشر وجود نداشت و از سوی دیگر، ناشران خصوصی هرگز آمادگی سرمایه گذاری در این زمینه را نداشتند. پس از سال 2000، عواملی مانند آزادی بیان و الحاق به قانون کپی رایت و سایر قوانین حمایت کننده از مالکیت معنوی ناشران باعث شد که ناشران به نیازهای جوانانی که در فضای آزاد وارد دانشگاه می شوند و همچنین برای تفریح به تحصیل بپردازند، پاسخ دهند. در مجموع قبل از بازگشت طالبان با وجود همه مشکلات اقتصادی و نابسامانی های سیاسی جاری، ناشران خصوصی در افغانستان مشغول به کار بودند و وضعیت به تازگی تثبیت شده بود، اما وضعیت فعلی و مواجهه مجدد با طالبان این امر را با مشکل مواجه کرده است. فضایی برای تولید مثل
ممنوعیت کتاب و نشر توسط طالبان به نمایشگاه کتاب تهران هم رسید. در سال 1402 پس از روی کار آمدن امارت اسلامی در افغانستان، حضور ناشران در این کشور با مواردی همراه بود، برای شرکت در نمایشگاه کتاب تهران با بازرسی های فراوان طالبان مواجه شدند و به برخی ناشران اجازه داده نشد. برای حضور امسال هیچ ناشری از افغانستان در نمایشگاه کتاب شرکت نکرد.
در این گزارش، بر خلاف اعلام طالبان مبنی بر وجود کتاب های دینی یا سیاسی و بر اساس اطلاعات، جدولی شامل 40 عنوان از 400 کتاب ممنوع شده توسط طالبان منتشر شده است از سوی خبرنگار حکومت طالبان ممنوعیت رشته ادبیات افزایش یافته است در این چند سال نظارت جدی بر این حوزه وجود دارد. در گذشته کتاب های بسیاری از نویسندگان ایرانی در حوزه رمان و شعر به افغانستان می رسید و با استقبال زیادی مواجه می شد، اما در شرایط کنونی کتاب های این حوزه با شدت بیشتری وارد می شود.
یک ناشر افغان که سال ها در کابل کتابفروشی دارد، معتقد است که شرایط فروش کتاب او را مجبور کرده است که کتابفروشی خود را ببندد، زیرا نمی تواند هزینه های آن را تامین کند. او که می‌خواهد ناشناس بماند، می‌گوید: «فهرست جدید کتاب‌ها را ببینید و بدانید که چه شرایطی برای انتشار کتاب وجود دارد با حبس تمام شود، ما راهی برای ادامه نداریم. ایران یا سایر کشورها و توسط دولت جمع آوری می شود.»
این روزها آتش سوزی بدون دود در افغانستان شعله ور شد و هیچکس متوجه نشد. اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، دیگر اثری از داستان، شعر و حتی کتاب در این کشور باقی نمی ماند.
