اولین خانه در تهران که تبدیل به موزه شد

به گزارش تینو، روی کاشی های آبی نوشته شده است: «خانه موزه صبا». خانه ای با دیوار آجری و حیاطی به شکل اسب که به خانه های نقلی باز می شود. این خانه قاجاری زادگاه استاد ابوالحسن صبا بوده و بعدها محل زندگی شاعران و اهل هنر و موسیقی شد. خانه استاد صبا اولین خانه ای است که در دهه 50 با تلاش همسر استاد صبا در تهران به موزه تبدیل شد. اما این موزه در دوره های مختلف فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرده است. در این موزه در کنار معماری قاجار، آثار صبا نیز به نمایش گذاشته شده است. قسمت دیگری از این خانه به موزه مردم شناسی اختصاص دارد که عروسک ها و لباس های آن توسط منتهب اسفندیوری همسر استاد صبو ساخته شده است. دیدن این موزه در هیاهوی محله ظهیرو اسلام خالی از لذت نیست.

اجرای وصیت
موزه صبا در قالب یک موزه زندگینامه به منظور ارج نهادن به صبا و ارج نهادن به میراث گرانبهای او در موسیقی ایرانی تأسیس شد. وسایل سابو بعداً توسط همسرش به موزه اهدا شد. ابوالحسن صبا قبل از مرگش وصیت کرد که خانه اش به موزه تبدیل شود. وصیت نامه در سال 1953 و چند سال پس از مرگ او اجرا شد. این خانه ملک اجدادی استاد صبا بوده که سالها پیش توسط پدرش ابوالقاسم خان پزشک دربار ناصرالدین شاه خریداری شد و بعدها به خانه ابوالحسن صبا تبدیل شد.

معماری قاجار
خانه صبا از معماری قاجاریه الهام گرفته شده است. پنجره های چوبی و درهای متعدد به اتاق ها نور می دهد و به حیاط باز می شود. درهای پشتی سفید ساده آرامش خاصی به این خانه می بخشد. خانه ای که زیرزمین آن کلاس درس معلم بود، مملو از بزرگان موسیقی زمان صبا بود. خانه دارای حیاط نعل اسبی است. یعنی اگر در حیاط ایستاده باشید، اتاق های تودرتو را می بینید که از 3 جهت به هم متصل شده اند و فقط یک دیوار حیاط را می بینید که توسط اتاق یا ساختمانی پشتیبانی نمی شود. همچنین این خانه که درست در ابتدای کوچه قرار دارد دارای 2 ورودی است. در اصلی که به اتاق مهمان نزدیکتر است و معمولاً مورد استفاده میهمانان است و در کوچکی که به حیاط باز می شود و از کوچه بن بست خارج می شود. از این درب معمولاً برای خروج راحت و آزاد اهالی خانه استفاده می شد تا مزاحمتی برای مهمانان ایجاد نشود. هیچ هنرمند و شاعری در تهران نبود که خاطره ای از این خانه و کلوپ های آن در زمان حیات استاد صبا نداشته باشد. در

طنین هنر خوب
موزه صبا با اشیاء و آثار به جا مانده از صاحب خانه تزئین شده است. از عینک، چوب و لباس گرفته تا نسخه های خطی و ابزار ساخته شده توسط سابو. در میان این ابزارها می توان ابزار دستی «صبا» را مشاهده کرد. سازهایی که در این موزه نگهداری می‌شوند، آهنگ زیبای هنر ابوالحسن صبو را می نواختند و همچنان قابل استفاده هستند. روی دیوارهای این خانه عکس های قدیمی را می بینید که سابو و دوستانش در گوشه و کنار این خانه گرفته اند. عکس های دیگری هم هست که داستان زندگی ابوالحسن صبا را در کنار اشیای دیگر این خانه روایت می کند. در میان این عکس ها چهره آشنای شهریار شاعر که مهمان همیشگی خانه صبا بود به چشم می خورد.

ناوی سابو

او شاگرد سرهنگ علینکی وزیری و از دوستان گرموبه و گلستان نیما یوشیج و معلم شهریار بود. ابوالحسن صبو از آن نوازندگانی بود که به خیلی چیزها شهرت داشت. ساز اصلی او ویولن بود. او مانند بسیاری از استادان نامدار ساز کاملاً غربی را در خدمت موسیقی ایرانی قرار داد. در واقع او از معدود نوازندگانی بود که در چند ساز تبحر داشت. درباره او می گویند که هر چه در چنته داشت به هر که می خواست یاد می داد. در تأیید این گفته لازم است از شاگردان ایشان یاد شود; از علی تجویدی، فرامرز پایور، حسن کسویی، غلامحسین بنون، همایون خرم و… هر کدام از بهترین ها بوده و هستند. او علاوه بر اینکه ادبیات کلاسیک ایران را خوب می شناخت، زبان انگلیسی را نیز خوب می دانست و از ادبیات جدید ایران غافل نبود. در سال 1308 از طرف دولت برای تأسیس مدرسه صنعتی ظریفه و تدریس موسیقی به رشت اعزام شد و این آغاز حرکت جدیدی بود. او به روستاها و دامنه کوه های شمالی رفت و آهنگ های محلی را جمع آوری کرد و از این سفر هدایایی بی نظیری آورد. صبا معتقد بود که سرچشمه های اصیل موسیقی ایرانی ترانه های محلی است. او با شاگردانی که تربیت کرد و شیوه های نگارش خود تأثیر زیادی بر نسل های بعد از خود گذاشت. چهارمضراب تا به امروز در ویولن سبک سابا دنبال می شود.