«آفریقای ایران» زیر تیغ شمشیر دولبه یک طرح | نمونه‌ های موفق جهانی برای اجرای طرح گردشگری در پارک ملی کویر

شهروندی آنلاین– مجید الجعبری: پارک ملی گرمسار نمونه شگفت انگیزی از تنوع زیستی و زیبایی طبیعی در ایران است. وجود گونه‌های جانوری کمیاب در این ذخیره‌گاه یکی از جاذبه‌های مهمی است که این منطقه را به «آفریقای ایران» و یکی از پاک‌ترین جاذبه‌های گردشگری غرب استان سمنان تبدیل کرده است. اجرای طرح گردشگری در این منطقه حفاظت شده یکی از موضوعاتی است که اخیرا توسط رئیس پارک ملی کویر گرمسار مطرح شده است. اما آیا برگزاری تورهای گردشگری در پارک ملی کویر سمنان آسیبی به تنوع زیستی و محیط زیست این منطقه وارد نمی کند؟

در همین راستا رئیس پارک ملی کویر گرمسار با تایید ساماندهی اجرای طرح گردشگری در این منطقه حفاظت شده، گفت: این طرح می تواند با اعمال اصولی از زیستگاه حیوانات محافظت کند با اخذ مجوز و کمک از راهنمایان تخصصی معتبر اداره کل حفاظت محیط زیست سمنان به این منطقه سفر کنید.

حفاظت از زیستگاه حیوانات در پارک ملی کویر

رضا شاهسینی در عین حال به برخی کمبودها در این حوزه اشاره کرد و گفت: ورودی سراسری کویر سه راه دسترسی دارد. به همین دلیل کمبود نیروی نگهبان یکی از چالش های جدی این مجموعه است و در حال حاضر یک پاسگاه نگهبانی از پنج سال گذشته به دلیل کمبود نیرو تعطیل شده است. در حال حاضر با استفاده از توانمندی شکارچیان و جوامع محلی در قالب طرح «حفاظت مشارکتی»، حفاظت از زیستگاه حیوانات در پارک ملی صحراوی در حال اجراست. مساحت این پارک 442 هزار هکتار است و در 4 مرکز حفاظت محیط زیست، 12 نفر وظیفه نظارت و نظارت بر این منطقه حفاظت شده را در اختیار دارند.

پروژه های گردشگری در مناطق حفاظت شده مانند پارک ملی گرمسار در صورت عدم برنامه ریزی و مدیریت صحیح می تواند به تنوع زیستی و اکوسیستم منطقه آسیب برساند. این خسارات ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم بوده و شامل تخریب زیستگاه، آلودگی و تهدید انقراض گونه های حساس باشد.

برخی از این آسیب ها را بررسی می کنیم:

• الفساخت زیرساخت های گردشگری مانند جاده ها، پارکینگ ها و امکانات می تواند زیستگاه های طبیعی گونه های محلی را از بین ببرد.
• گیاهان و خاک در اثر ترافیک بیش از حد از بین می روند و مناطق حساس ممکن است فرسوده شوند.
• ورود زباله ها، آلودگی صوتی، آلودگی آب و خاک توسط گردشگران می تواند تأثیر منفی بر گونه های جانوری و گیاهی داشته باشد.
• حضور انسان و تردد زیاد ممکن است رفتار طبیعی حیوانات را مختل کند و آنها را مجبور به مهاجرت یا ترک محیط خود کند.
• گونه هایی مانند یوزپلنگ آسیایی به مناطق بکر و آرام نیاز دارند و حضور گردشگران می تواند آرامش این گونه ها را برهم بزند.
• افزایش دسترسی به این منطقه از طریق گردشگری ممکن است شکار غیرقانونی را تسهیل کند.

اگرچه اجرای غیراصولی طرح گردشگری پارک ملی کویر گرمسار خسارات جبران ناپذیری به این منطقه وارد می کند، اما مدیریت پایدار و مسئولانه می تواند از آسیب به تنوع زیستی این منطقه حفاظت شده نیز جلوگیری کند. «کاهش تردد گردشگران و تعیین ظرفیت مجاز گردشگری بر اساس ظرفیت زیست محیطی منطقه»، «آموزش گردشگران در خصوص اهمیت حفاظت از تنوع زیستی و رفتار مسئولانه در طبیعت» به همراه «پایش و مدیریت دقیق رفتار بازدیدکنندگان» از جمله مواردی است که راهکارهایی که در صورت اجرا باید به شدت در پارک ملی کویر گردشگر باشد.

نمونه های موفق جهانی

کشورهایی مانند کنیا، تانزانیا و کاستاریکا که مناطق حفاظت شده آنها برای مقاصد گردشگری استفاده می شود نشان داده اند که می توان از طریق مدیریت صحیح بین حفاظت از طبیعت و استفاده اقتصادی تعادل ایجاد کرد. آنها مدل موفقی را با استفاده از طرح هایی مانند درآمدزایی از گردشگری برای تامین مالی حفاظت از محیط زیست ارائه کرده اند.

به گزارش تینو، اگرچه اجرای طرح گردشگری در پارک ملی گرمسار می تواند موجب توسعه اقتصادی و توجه به ارزش های زیست محیطی شود، اما این اقدام بدون برنامه ریزی دقیق و نظارت کافی می تواند تنوع زیستی منطقه را با خطر جدی مواجه کند. اجرای اصول گردشگری پایدار و حفاظت از محیط زیست در راس اولویت های این طرح ها قرار دارد و نیازمند همکاری مسئولان، گردشگران و جوامع محلی است.

در حال حاضر به طور متوسط ​​3500 گردشگر و بازدیدکننده از منطقه حفاظت شده پارک ملی کویر به صورت کنترل شده بازدید می کنند.