چراغ نمایش‌های آیینی را خاموش نکنیم، به‌روزرسانی کنیم + فیلم

تینو – بهاری خسروی: اجرای آیینی بخش مهمی از فرهنگ و تمدن منطقه است. در واقع آداب و رسوم هر ملتی از عناصر فرهنگی جامعه است که نسل به نسل به عنوان گنجینه ای گرانبها منتقل می شود. داود فتحعلی بیگی بازیگر، کارگردان، محقق، نویسنده و استاد دانشگاه پیش از این برای حفظ این ارزش‌ها و هویت، قدم در راه حفظ و گردآوری تاریخ شفاهی نمایش‌های آیینی گذاشته است.

برای خواندن اینجا استوری های تهران را دنبال کنید

اغراق نیست اگر بگوییم که امروزه نیز نور نمایش های مذهبی مانند تعزیه، النقالی، القراءه البراد، التختوزی، سیاه بازی و سیاه بازی همچنان در میان است. کانون توجه… این به کوشش استاد فتحعلی البیجی در کنار سایر اساتید دلسوز علاقمند به این هنر می باشد. علاقه این هنرمند پیشکسوت به اجراهای آیینی از زمانی آغاز شد که در کودکی به تماشای تعزیه نشست.

اسب سواری از امامزاده معصوم (علیه السلام) تا امامزاده حسن (علیه السلام)

داود فتحعلی بیجی اصالتا زنجانی متولد 1329 است که به همراه خانواده در محله دوراهی قبان تهران زندگی می کرد. دوران دبیرستان را در مدرسه دکتر ناصره در محله نواب گذراند و به گفته خودش اغلب روزی چند بار مسیر طولانی خانه تا مدرسه را پیاده طی می کرد. او در نه سالگی پدرش را از دست داد و مرگ پدر آغاز علاقه او به تسلیت بود. داود فتحعلی بیگی می گوید: «پدرم را در قبرستان آستان امامزاده حسن در خیابان امین الملک امروزی به خاک سپردند. در صحن امامزاده حسن غالباً در ایام محرم و به مناسبت های مختلف مراسم ترحیم برگزار نمی شد و حقیقت این است که من در آنجا با مرحوم استاد فایز آشنا شدم و رفاقت ما علاوه بر آن تابستان ها به مدت 25 سال ادامه داشت. ما برای تعطیلات تابستانی به دیدن مادربزرگم در روستای سلطانیه زنجان رفته بودیم و یک مهمانی تازی برگزار شد و من برای تماشای آن بسیار هیجان زده بودم.

فتحلی بیجی در بخشی دیگر از صحبت های خود به راه اندازی هیئت های ترحیم در محله خود در دوران کودکی اشاره می کند و می گوید: «به خانه همسایه می رفتیم و پرچم و پارچه سیاه یا چیز دیگری می گذاشتیم و تزیین می کردیم. ما عادت کردیم، البته آن زمان چیزهایی را فقط با تقلید از اجراهایی که می دیدیم، اجرا می کردیم.

تهران مکان مهمی برای انجام مراسم است

تهران، پایتخت باستانی ایران، به گفته فتحعلی بیگی، جایگاه ویژه ای برای حفظ، احیاء و اجرای نمایش های آیینی در ایران دارد. وی در این باره می گوید: «در تهران فضای خالی یک سالن خصوصی برای هنرهای نمایشی مذهبی را احساس می کنیم. تهران بهترین منبع و فرصت برای رشد و توسعه و همچنین حفظ آداب و رسومی است که بخشی از هویت سرزمین ماست. مانند بسیاری از کشورها از جمله چین، ژاپن، هندوستان و غیره، ما تمدنی باستانی داریم و نباید انجام مراسم آیینی را موقتی یا اتفاقی بدانیم. روزگاری بسیاری از اجراهای آیینی ما مانند جعل، پرده خوانی و… در کافه ها اجرا می شد، اما این روزها نقش کافه کمرنگ شده و حذف شده است. نباید اجازه دهیم با حذف کافه ها، نور نمایش های آیینی کمرنگ یا خاموش شود. بلکه باید در شهر تهران سالن ویژه ای برای نمایش های مذهبی ایجاد شود و محل اجرای نمایش های مذهبی به آنجا منتقل شود تا در تمام ایام سال به نمایش گذاشته شود تا شهر تهران مرکزی برای نمایش های مذهبی باشد. نمایش های مذهبی پیشگام در این زمینه.»

گنجاندن برنامه های درسی ارائه دینی در دانشگاه

یکی از مهم ترین نیازهای حفظ هنر نمایش های آیینی، نوسازی آن برای ایجاد علاقه و گرایش نسل جدید به این هنر و حفظ آن است. به خصوص نسلی که این روزها به قول اساتید درگیر فضای مجازی است و بیشتر به دنبال آثار و هنرهای مدرن و جدید است. فتحعلی بیگی بر اهمیت نوسازی هنر نمایش های آیینی برای ایجاد علاقه و گرایش در بین نسل جدید تاکید می کند و می گوید: یکی از مهم ترین روش هایی که می تواند در ایجاد علاقه در بین نسل جدید موثر باشد، گنجاندن واحد درسی است. اجراهای آیینی، که در دانشگاه و در حوزه هنری است، موضوعی که من حدود 10 یا 12 سال است که در دانشگاه سوره تدریس می کنم، متأسفانه موفقیت آمیز نبوده است آموزش آن به نسل جدید به نسل جدید کمک زیادی می کند تا با هنر نمایش های آیینی ارتباط برقرار کند.»