تینو – علی الله سلیمیحوزه کتاب و نشر به دلیل مسائل اقتصادی در دهه اخیر با چالش ها و آشفتگی هایی مواجه بوده است که دست اندرکاران این حوزه را با مشکل مواجه کرده است. دولت سیزدهم و به دنبال آن معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سعی کردند تا حدودی از این چالش ها بکاهند تا صنعت نشر و کتاب بتواند از این بحران خارج شود. کاهش زمان صدور مجوز کتاب، افزایش واردات و تولید کاغذ و راه اندازی کارخانه کاغذ بخشی از این فعالیت ها بود که با اوایل دولت سیزدهم به دلیل شهادت آیت الله رئیسی تکمیل نشد. جزئیات این موضوعات را با یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در میان گذاشته ایم که در ادامه می خوانید.
- در گفتگوهای اخیر خود با رسانه ها به تغییر ماهیت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم اشاره کردید. این در کدام عناوین بیشتر تغییر کرده است؟
در دوره دولت سیزدهم ماهیت معاونت فرهنگی از حامی به مشارکت کننده تغییر کرد. وزارت نه تنها پول را پرداخت می کند، بلکه در طراحی، خط مشی و هدایت برنامه از ابتدا تا انتها حضور دارد. برای اولین بار شوراهای مشارکتی در معاونت فرهنگی دانشگاه تشکیل شد. تمام حمایت های مربوط به فصل پنجم باید در این شورا بررسی شود و در صورت تایید و به دستور شخصی مدیر خاصی در وزارتخانه این کار انجام می شود. رویکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از حمایت از ناشر به حمایت از کتاب تغییر کرده است. یک کتاب خوب و خواندنی خریداری می شود که بتوان از آن در کتابخانه استفاده کرد و نیازهای فرهنگی کتابخوان را برآورده کرد. در مجموع شوراها تقویت شدند و از 3 شورا به 12 شورا تبدیل شدند و با وجود اینکه مبلغی که برای خرید کتاب اختصاص داده می شود ناچیز است اما در هزینه آن دقت می شود. - مدیریت تولید محتوا در کتاب های منتشر شده در کشور یکی از اصلی ترین فعالیت های معاونت فرهنگی است که در هر دوره به شیوه های مشابه و گاه متفاوت انجام می شود. اخیراً در حالی که مسئولیت این اداره را بر عهده داشتید، چگونه با این مشکل برخورد کردید؟
یکی از وظایف خطیر ما در معاونت فرهنگی حوزه مدیریت محتوای کتاب است که در معاونت کتاب انجام می شود. یعنی صدور مجوز نشر و همچنین مجوز کتاب که باید به صورت مستمر و منظم انجام شود. تنها در سال گذشته حدود 115000 عنوان کتاب در کشور منتشر شده است. یعنی در این مدت به طور متوسط بیش از 100 هزار عنوان کتاب در کشور منتشر می شود و در برخی روزها بیش از 500 عنوان برای نقد و بررسی دریافت می شود. در این راستا باید به موضوعات مرتبط با حوزه نشر از جمله حقوق ناشر، حقوق مخاطب و عدم اخلال در صدور مجوز توجه ویژه شود. زیرا گاهی یک جمله، تصویر یا عبارتی باعث اختلاف نظر می شود و عده ای را متعجب می کند که چرا این اتفاق افتاده است. آیا سانسور وجود ندارد؟ بنابراین باید حساسیت ها را در نظر گرفت و حقوق مولفان، ناشران و عموم مردم را رعایت کرد و کار باید با سرعت خوبی انجام شود. برای رفع این مشکلات، سیستم ارزیابی کتاب بازطراحی شد، دوره بازطراحی شد و تعداد ارزیابان کتاب تغییر کرد. - نظارت بر کتب منتشر شده در کشور یکی از موضوعات حساس معاونت فرهنگی به شمار می رود که برای تنظیم مقررات کار در این معاونت چه کرده اید؟
در این بخش، تشکیل هیئت نظارت بر نشر کتاب به عنوان جامعه قانونگذار نظارت بر کتاب در دولت سیزدهم مورد توجه قرار گرفت. این شورا بیش از 60 جلسه برگزار کرد و با تشکیل جلسات منظم، این نهاد به طور جدی فعال شد و همزمان سازوکارهای مدیریت کتاب برای پاسخگویی به نیاز نویسندگان تغییر یافت. میانگین بررسی و صدور مجوز کتاب در دولت سیزدهم از 80 روز به 20 روز کاهش یافته است و برنامه ما این است که دوره بررسی کتاب را به 10 روز افزایش دهیم. - حجم دقیق تولید کاغذ در کارخانه زاگرس چقدر است؟
کارخانه زاگرس به بازیافت کاغذ متکی است و از چوب استفاده نمی کند. میزان تولید اولیه کارخانه زاگرس 20 هزار تن است. این تولید قابلیت افزایش تا 50 هزار تن را دارد که به صورت عددی پاسخگوی نیاز نشر کشور است اما از نظر کیفیت و تنوع ممکن است نیاز به واردات کاغذ داشته باشیم و تعرفه واردات در حال حاضر تغییر نخواهد کرد. واردات کاغذ ادامه خواهد داشت. کارخانه سبز زوان نیز در حال حاضر در شادگان در حال احداث است و در اواخر سال 1404 هجری قمری یا اوایل 1405 هجری شمسی به بهره برداری می رسد و ظرفیت تولیدی خواهد داشت که علاوه بر رفع نیاز کشور، امکان صادرات کاغذ را نیز فراهم می کند. - یکی از رویدادهای مهم فرهنگی کشور به ویژه در حوزه کتاب، نمایشگاه بسیار مهم بین المللی کتاب تهران است که در دولت سیزدهم 3 بار متوالی برگزار شد. صعود و سقوط آن را در این مدت چگونه ارزیابی می کنید؟
در دوره گذشته یعنی امسال اتفاقات مهمی در نمایشگاه بین المللی رخ داد که با تغییر کارکردهای مختلف آن، نمایشگاه ارتقا یافته و قابل مقایسه با نمایشگاه قبلی نیست. این نمایشگاه از فروشگاه و «جمعه بازار کتاب» به سطح نمایشگاه فرهنگی ارتقا یافته است. بیش از 400 درصد برنامه فرهنگی شامل نشست های فرهنگی، جلسات نقد و بررسی، بازدید، نشست، دوره های آموزشی و ترویج صنعت نشر و حضور جدی ناشران و نویسندگان کشورهای مختلف جهان و حضور جدی مسئولان است. ، این نمایشگاه را به یک رویداد فرهنگی مهم و متمایز تبدیل کرده است. نمایشگاه کتاب بزرگترین رویداد فرهنگی با حضور چند میلیون بازدیدکننده در زمینی به مساحت بیش از 150000 متر مربع با حضور بیش از 1600 ناشر در بخش شخصی است رویای فرهنگی در کشور - یکی از بخش های جدید و مهم نمایشگاه کتاب در این دوره راه اندازی بخش مجازی آن بود. این بخش چقدر محبوب است و چقدر موفق بوده است؟
قسمت مجازی یکی از بخش های بزرگ و مهم نمایشگاه کتاب است که در دولت سیزدهم در هر سه دوره نمایشگاه به طور همزمان آن را فعال کردیم و امکان دسترسی مردم سراسر کشور به نمایشگاه کتاب و خریداران را فراهم کردیم. این کتاب ها به صورت رایگان در سراسر کشور ارسال شد و با استقبال خوبی مواجه شد اما نیاز به تبلیغ داشت. - در این مدت در نمایشگاه های بین المللی کتاب چه رویکردی داشتید، با چه چالش هایی مواجه بودید و چه دستاوردهایی داشتید؟
با توجه به شرکت در نمایشگاههای کتاب در کشورهای مختلف، رویکرد تغییر کرده و توجه جدی به شرکت در نمایشگاهها و نمایشگاههای منطقهای که با قرابت فرهنگی نزدیک به آنها مرتبط است را آغاز کردهایم. ما در نمایشگاه های بزرگ کتاب در منطقه از جمله عمان، قطر، عراق، تاجیکستان، هند، اندونزی و لبنان شرکت کردیم و یک رویداد فرهنگی برگزار کردیم. برخی از ناشران با راه اندازی بخش بین المللی توانستند زمینه فعالیت در کشورهای منطقه را فراهم کنند. - تولید 60 هزار تن کاغذ در کارخانه مازندران
در حوزه کاغذ، همزمان با فراهم شدن شرایط لازم برای حفظ ثبات نسبی بازار، تلاش شد تا شرایط مناسب برای کاغذ وارداتی برای ناشران فراهم شود. نوسانات بازار کاغذ کمتر از نوسانات ارز بود، زیرا بازار کاغذ از ثبات نسبی برخوردار بود و قیمت کاغذ نیز به دلیل وارداتی بودن آن تغییر کرد، اما تلاش های زیادی انجام شد تا تعرفه واردات تغییر نکند. بازار خالی از محصولات نبود. در ابتدا فقط کارخانه کاغذ مازندران تولید می کرد. این کارخانه سالانه حدود 4 تا 5 هزار تن کاغذ تولید می کرد که اکنون این رقم به بیش از 60 هزار تن در سال رسیده است. تولید کتاب های درسی روی کاغذ ایرانی اتفاق مبارکی است که بخشی از نیازهای ناشران را برطرف می کند. کارخانه کاغذ زاگرس در استان فارس تا دو ماه آینده وارد فاز بهره برداری شده و مشکل تولید برق برطرف می شود.
hamshahrionline به نقل از تینو