تینو – مریم سرخوش: دکتر محمد اسماعیل اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در نشست خبری هجدهمین همایش بین المللی سرطان پستان که 28 تا 21 آذرماه برگزار می شود، گفت: سرطان پستان یک بیماری منحصر به فرد است. زنان در جهان و شایع ترین سرطان در بین زنان و مردان ایرانی. همچنین سرطان سینه دومین عامل مرگ و میر زنان و ششمین عامل مرگ و میر در کل جمعیت ایران است. سالانه بین 17000 تا 18000 مورد جدید ثبت می شود.
به گفته اکبری، ایران از نظر ابتلا به سرطان سینه 10 سال از کشورهای غربی و 5 تا 7 سال از آفریقایی ها پیرتر است و دلیل بروز سرطان سینه در بین جوانان جوان تر بودن جمعیت این کشور از کشورهای اروپایی است. حدود یک پنجم بیماران زیر 40 سال سن دارند دقیقاً در سنین باروری هستند. این رقم در کشورهای غربی به 4 تا 5 درصد می رسد.
اکبری ادامه داد: 5 درصد کل بیماران زیر 30 سال هستند و در هیچ جای دنیا این آمار را نداریم. شایع ترین سن ابتلا در ایران 45 تا 55 سال و در سایر کشورها این گروه سنی 55 تا 65 سال است. در کل جمعیت زنان کشور از هر 100 هزار نفر 34 نفر به سرطان سینه مبتلا می شوند که آمار بالایی نیست اما این رقم در گروه سنی 45 تا 55 سال به 150 نفر می رسد و تقریباً 5 برابر می شود.
البته این پزشک تایید می کند که ما هنوز یک پنجم موارد سرطان را نسبت به کشورهای غربی داریم که رقم پایینی است اما درصد سرطان در ایران بیشتر از سایرین است اما رشد سالانه سرطان سینه در ایران 6 درصد است. ، که در هیچ کجای دنیا دیده نمی شود. مهم ترین دلیل افزایش تعداد مبتلایان به سرطان در همان سن، افزایش تعداد افراد مسن است.
وی درباره ارتباط سن باروری با سرطان سینه نیز گفت: البته از نظر علمی ثابت کرده ایم که باروری با سرطان رابطه مثبت دارد و سعی می کنیم بیماران مبتلا به ویژه زنان را از چرخه بارداری خارج نکنیم. هر چند این وزارت بهداشت در بخشنامه ای سرطان سینه را یکی از عوامل سقط جنین دانست که اشتباه است.
تشخیص سرطان
رئیس مرکز تحقیقات سرطان درباره روش های تشخیص سرطان گفت: برخی از کشورها از جمله انگلیس و آمریکا; استرالیا، کانادا… روش غربالگری دارند. این بدان معناست که ماموگرافی برای گروه خاصی (50 تا 70 سال) هر سال رایگان است. البته 10 سال است که ثابت شده غربالگری سرطان سینه هنر ندارد و حتی تعداد مرگ و میر افرادی که غربالگری می شوند بیشتر از کسانی است که به دلیل تشخیص و درمان تکمیلی غربالگری نمی شوند. البته اگر سرطان فردی زود تشخیص داده شود، درمان خفیف و زودهنگام که نیازی به معاینه وسیع ندارد برای او مفید است.
اکبری غربالگری سرطان سینه را در ایران غیرممکن دانست و تصریح کرد: چند سال پیش که دلار سه هزار تومان بود، غربالگری سرطان سینه نیاز به بودجه ای معادل سه هزار میلیارد تومان داشت. باید یک یا دو بار انجام شود. حتی اگر این کار انجام شود شرایطی می خواهد از جمله اینکه 70 درصد گروه مشخص شده وارد میدان شوند. آموزش های لازم ارائه شده و باید رادیولوژیست ها و تجهیزات لازم در سراسر کشور مستقر شوند. اما اکنون هیچ پشتوانه علمی برای غربالگری سرطان سینه در جهان وجود ندارد.
وی ادامه داد: در این زمینه نیازمند آموزش همگانی هستیم. با استفاده از اطلاعات، سطح سرطان پستان در سبزوار یک مرحله کاهش یافت. باید در مورد این بیماری هیاهو ایجاد شود، اما نیازی به ایجاد ترس نیست و نباید نگرانی وجود داشته باشد. وضعیت نباید در مراحل بسیار پیشرفته به دلیل ناآگاهی به دست بیمار برسد.
اکبری معاینه بالینی را مهمترین وسیله تشخیص این سرطان عنوان کرد و گفت: جراحان تنها کسانی هستند که می توانند این بیماری را تشخیص دهند. اما افراد در خانه نیز می توانند این تشخیص اولیه را دریافت کنند. بهترین و سریع ترین راه برای تشخیص این است که دستان خود را بالا ببرید. هر گونه شکاف در هر نقطه از پوست سینه یک مشکل محسوب می شود و باید به پزشک مراجعه کنید. خون از نوک پستان نیز باید در نظر گرفته شود. البته ترشح از نوک پستان در همه خانم ها وجود دارد و نباید نگران آن بود، اما ترشحات خونی یک هشدار است.
البته به اصرار این دکتر هر توده ای در سینه زن نباید سرطان تلقی شود. اما حتی اگر مادر در دوران شیردهی توده ای در سینه خود ببیند یا احساس کند، باید به پزشک مراجعه کند. البته 90 درصد این موارد ناشی از تجمع شیر است اما حتما باید به پزشک مراجعه شود.
تشخیص سرطان در مردان
رئیس مرکز تحقیقات سرطان در پاسخ به سوال همشهری از طریق اینترنت مبنی بر تفاوت سرطان سینه در زنان و مردان با روش های تشخیصی در مردان گفت: مطالعات ما نشان داده است که 8 موردده درصد مردان در ایران و یک درصد مردان در جهان به این سرطان مبتلا هستند. البته هر مردی به خصوص بالای 40 سال در صورت مشاهده یا احساس بزرگی یا سفت شدن سینه در این ناحیه باید به پزشک مراجعه کند. البته احتمال بزرگ شدن سینه در آقایان به دلیل اعمال مختلف مانند ورزش یا مصرف قبلی دارو وجود دارد، اما بزرگ شدن سینه یک طرفه و وجود توده سفت و چسبنده نگران کننده است. البته مردان دیرتر از زنان می آیند و درمان آنها کمی پیچیده تر است.
به گفته اکبری، پس از معاینه بالینی، ماموگرافی انجام می شود و در انجام این معاینه و ثبت نتایج آن باید تمامی استانداردها رعایت شود. این در حالی است که بیش از 70 درصد ماموگرافی ها پارامترهای تصویری ندارند و هیچ بخشی از پستان در تصویر دیده نمی شود. دلیل آن این است که ماموگرافی توسط تکنسین ها انجام می شود و پزشک در مراحل تصویربرداری حضور ندارد. در برخی افراد علاوه بر ماموگرافی، سونوگرافی نیز انجام می شود و برای تعداد بسیار کمی از افراد از هر دو روش استفاده می شود. در تشخیص این سرطان گاهی اوقات از MRI نیز استفاده می شود که 94 درصد بی فایده است، زیرا در درجه اول یک ابزار تشخیصی نیست.
عوامل خطر
رئیس مرکز تحقیقات سرطان درباره راه های پیشگیری از سرطان گفت: 40 درصد موارد سرطان قابل پیشگیری است، اما این یک امر حاکمیتی است و اینطور نیست که افرادی که سبک زندگی سالم را دنبال می کنند بتوانند از ابتلا به سرطان پیشگیری کنند زیرا عوامل محیطی دخیل هستند. از نظر رژیم غذایی، رژیم غذایی بدی برای سرطان سینه نداریم، اگرچه رژیم غذایی سالم برای بسیاری از بیماری های غیرواگیر مهم است و باید رعایت شود.
اکبری با بیان اینکه حدود 20 درصد موارد به دلیل سابقه خانوادگی است، درباره سایر عوامل خطر گفت: چاقی و شاخص توده بدنی بالای 30 به ویژه چاقی در ناحیه وسط شکم و کمر از عوامل مهم سرطان سینه است.. استفاده از هورمون ها نیز در این موضوع تاثیرگذار است. باردار نبودن و ازدواج نکردن از عوامل خطر ابتلا به این سرطان هستند. حتی ازدواج و بچه دار نشدن هم از عوامل خطر هستند. این در حالی است که شیر دادن به هر کودکی می تواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند. مهار پیری نیز به میزان کمتری یک عامل خطر است.
وی با تاکید بر اینکه مصرف دخانیات و مشروبات الکلی از دیگر عوامل ایجاد سرطان سینه است، ادامه داد: البته برخلاف غربی ها، زنان ایرانی سیگار، دخانیات و مشروبات الکلی کمتری مصرف می کنند، اما مطالعه مهمی در این زمینه انجام دادیم. نشان داد که استرس مزمن در همه انواع سرطان از جمله سرطان سینه نقش دارد. در تمام دنیا این استرس مزمن به مسائل کاری مربوط می شود و در ایران به دلیل مشکلات خانوادگی (یعنی روابط زن و شوهر) ایجاد می شود. تاثیر استرس مزمن بر سرطان سینه بیشتر از شکست اقتصادی و مرگ یکی از عزیزان است. چند ماه پیش انگلیسی ها نتایج یک مطالعه 40 ساله را منتشر کردند که نشان می داد یکی از عوامل مهم سرطان در بین افراد مورد مطالعه استرس روانی است.
موفقیت درمان
به گفته رئیس مرکز تحقیقات سرطان، توزیع جراحان سرطان سینه در کشور مناسب افزایش یافته و دسترسی به این پزشکیان افزایش یافته است. حدود 90 درصد موارد سرطان را می توان با آن درمان کرد و تنها 10 درصد به سختی درمان می شوند و در مرکز ما درمان می شوند. 40 درصد از جراحی هایی که ما در مورد درمان های سخت انجام می دهیم استثنایی هستند و در دنیا قابل انجام هستند.
وی همچنین درباره آمار جراحی در این زمینه گفت: تنها در مرکز تحقیقات سرطان حدود 1200 عمل جراحی انجام می شود. میزان موفقیت این جراحی ها 100 درصد بهبودی زودهنگام در سطح اول و 90 درصد در سطح دوم است. البته 30 درصد بیماران ما در سطح 3 می آیند یعنی بیماری پیشرفت کرده است اما در مجموع 87 درصد بهبود داریم.
اکبری با بیان اینکه درمان اصلی سرطان سینه جراحی است، گفت: درمان های کمکی مانند پرتودرمانی، شیمی درمانی و هورمون درمانی نیز داریم. البته شیمی درمانی در کشور ما 30 درصد بیشتر از دنیا انجام می شود که 11 درصد برای درمان سرطان سود دارد در حالی که این رقم در روش جراحی به 50 درصد می رسد.
ادامه مطلب
اقدامات موفق
اکبری همچنین درباره برخی از اقدامات موفق در زمینه درمان سرطان سینه توضیح داد: یکی از اقدامات مهم ما حفظ بافت پستان در افرادی است که تحت عمل جراحی قرار می گیرند. 15 سال پیش مقاله را منتشر کردیم و در دنیا مورد استقبال قرار نگرفت. ما آن را 7 سال پیش دوباره منتشر کردیم و با استقبال خوبی روبرو شد و اکنون بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
وی ادامه داد: ما یکی از کشورهایی هستیم که آناتومی سرطان را در کشور تغییر دادیم تشخیص او نیز تغییر کرد. به عنوان مثال، از دیدگاه ما، تصویربرداری PET دیگر به معنای تشخیص سرطان نیست و با همکاری خوب سازمان انرژی اتمی، درمان جدیدی را با استفاده از روش زیست شناسی مولکولی (سیتولوژی و ماهیت ژن) آغاز کرده ایم. البته دو دانشگاه خارجی نیز استفاده از این روش را آغاز کرده اند، اما ما اولین کشوری هستیم که وارد فاز انسانی این روش درمانی شده ایم. به این ترتیب، ما مطالعه کردیم که سلول سرطانی به طور خاص چیست و چه چیزی ترشح می کند.
رئیس مرکز تحقیقات سرطان همچنین توضیح داد: مهارکننده این سلول توسط سازمان ساخته شد و برای اولین بار طی دو سال گذشته ایمونوتراپی، آنتی ژن و آنتی بادی های اختصاصی را در کشور آغاز کردیم. ما اکنون در این زمینه بسیار قوی شده ایم و موفقیت درمانی 5 تا 100 درصدی را کسب کرده ایم. البته این به این معنا نیست که سرطان را از بین برده ایم، بلکه باعث شده برخی از بیماران سود بیشتری ببرند.
این پزشک به روش دیگری در درمان سرطان سینه اشاره کرد و گفت: این روش پلاسمای سرد است و ربطی به خون ندارد. سازمان انرژی اتمی آن را برای ما ساخت و درمان فاز انسانی 1.5 سال پیش آغاز شد. ما همچنین برای اولین بار در جهان دستگاهی برای تشخیص سرطان سینه ساختیم. این دستگاه دارای ثبت اختراع جهانی است و وجود یا عدم وجود سلول های سرطانی در بافت سینه را تشخیص می دهد. 30 درصد بهتر از آسیب شناسی عمل می کند.
کمبود بودجه تحقیقاتی
وی با بیان اینکه رتبه اول پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مرکز تحقیقات سرطان است، گفت: مهمترین چالش پیش روی ما در این زمینه بودجه است که سالانه 55 تا 60 میلیون است اما هزینه های تحقیقاتی ما در این زمینه است. بیش از چند میلیون یک میلیارد تومان. چندی پیش حدود 70 میلیون تومان برای انجام آزمایش و خرید 37 موش آزمایشگاهی هزینه کردیم.
اکبری در پاسخ به این سوال که آیا جراحی پلاستیک سینه عامل سرطان سینه نیست، گفت: این موضوع هیچ تاثیری ندارد و حتی ما از آن استقبال می کنیم. زنانی که سرطان سینه در آنها تشخیص داده میشود، پس از جراحی، سینههایشان تخلیه میشود که باعث آسیبهای عاطفی یا مشکلاتی در خانواده میشود. ما سعی کردیم از دولت برای بازسازی بافت پستان در زنان کمک بگیریم که این مشکلی است که در دنیا وجود دارد و از سوی دولت ها حمایت مالی از بیماران انجام می شود، اما تاکنون این امر محقق نشده است. این عمل جراحی زیبایی محسوب نمی شود و هزینه هر عمل ایمپلنت سینه حدود 18.5 میلیون تومان است و همه بیماران توانایی پرداخت آن را ندارند